خواص درمانی و تغذیه‌ای سیب زمینی
سیب زمینی یک گیاه یک ساله است که ما از غده‌های موجود در ریشه آن استفاده می‌کنیم. زادگاه اولیه آن در آمریکای جنوبی بوده و اولین بار توسط میرزا ملکُم خان به ایران آورده شده است، برای همین در ابتدا به آن «آلو ملکُم» می‌گفتند و اکنون هم در بعضی شهرهای ایران سیب زمینی را بنام آلو می‌شناسند.
سیب زمینی غنی از بتاکاروتن (پیش ساز ویتامین A) است که وقتی پخته می‌شود به آسانی جذب می‌شود.
ساقه و برگ‌های سیب زمینی حاوی سمی بنام سولانین است، بنابراین نباید آن را مصرف کرد، ولی جوشانده رقیق شده همین برگ‌ها را به عنوان ماده خواب آور و آرامش دهنده اعصاب استفاده می‌کنند.
مهم‌ترین ماده اصلی موجود در سیب زمینی نشاسته است که معمولاً ۹ تا ۲۵ درصد آن را تشکیل می‌دهد، از این رو برای تامین انرژی ماده مفیدی است که نسبت به غلات کمتر تحت تاثیر آفات قرار می‌گیرد و پرورش آن آسان‌تر است. امروزه روسیه و آلمان بزرگ‌ترین تولید کنندگان سیب زمینی هستند.
سیب زمینی تقویت کننده قلب، محکم کننده لثه، مسکن درد و زخم معده است.
سیب زمینی در بین سبزیجات حاوی ویتامین C بالایی است و هر ۱۰۰ گرم سیب زمینی ۲۰ تا ۲۵ میلی گرم ویتامین C دارد و برای تامین ویتامین C مورد نیاز برای جلوگیری از خونریزی لثه مفید است، ولی نکته بسیار مهم این است که در اثر ماندن در انبار و پخت نامناسب مقدار زیادی از ویتامین C آن به هدر می‌رود. برای اینکه سیب زمینی ویتامین C کمتری را از دست بدهد، سعی کنید آن را در مقدارهای کم خریداری و نگهداری کنید و آن را با پوست بپزید. برای پخت، اول آب را در ظرف جوش بیاورید. بعد سیب زمینی‌ها را در آن بیاندازید و پس از پخت آن‌ها را از آب خارج کنید و نگذارید در آب گرم بمانند. سیب زمینی علاوه بر ویتامینC حاوی مواد مفید دیگری مثل پتاسیم، فسفر، آهن و منیزیم است.
سیب زمینی پخته شده یا کباب شده با پوست، بیشترین مقدار ویتامین‌ها را داراست.
سیب زمینی حاوی مقدار زیادی ویتامین B۶ است. یک فنجان سیب زمینی پخته ۲۱ درصد B۶ مورد نیاز روزانه شما را تامین می‌کند. می‌دانید که بسیاری از آنزیم‌های بدن خصوصاً آنهایی که در تبدیلات پروتئینی درگیر هستند به B۶ محتاج هستند، در نتیجه برای تولید سلول‌های جدید احتیاج به B۶ داریم. B۶ برای ورزشکاران بسیار حیاتی است و به آمادگی و بازسازی بدنشان کمک می‌کند. پس بهتر است حتماً در رژیمشان از آن استفاده کنند. B۶ در جلوگیری از سرطان نیز مفید است. پس بهتر است بزرگسالان و افراد مسن حداقل هفته‌ای یک بار سیب زمینی را جایگزین دیگر مواد نشاسته‌ای کنند.
جدول متوسط مواد مغذی موجود در سیب زمینی بر حسب درصد
ماده مغذی مقدار (درصد)
آب ۸/۷۷
پروتئین ۱/۲
چربی ۱/۰
سلولز ۵/۰
نشاسته و قند ۵/۱۸
خاکس‌تر و مواد معدنی ۱
ویتامین C ۲۵ میلی گرم در ۱۰۰ گرم
پخت آن بصورت تنوری و کباب شده موجب حفظ خاصیت سیب زمینی می‌شود، ولی تهیه آن بصورت سرخ کرده و چیپس که در کشور ما معمول است بد‌ترین نوع پخت این ماده غذایی مفید است. خوردن این شکل سیب زمینی برای اطفال مضر است و برای بزرگسالان نیز به دلیل روغن زیاد مشکل زاست، مگر با توری روغن آن کاملاً جدا شود.
سایر خواص سیب زمینی:
- سیب زمینی ادرار را زیاد می‌کند، در نتیجه برای کلیه و مثانه مفید است.
- سیب زمینی حاوی آنزیم‌هایی است که برای التیام زخم‌های معده بسیار مفید است و برای تسکین مواضع متورم خارجی، پخته آن را گرم بر روی محل آسیب دیده می‌گذارند که موجب التیام خواهد شد.
- ضماد خام آن را روی محل سوختگی و پلک ورم کرده می‌گذارند (البته باید کاملاً استریل باشد) و بسیار تسکین دهنده است.
چند نکته خانه داری در مورد سیب زمینی:
- اگر خورشت یا آش شما کمی شور شد، تکه‌های سیب زمینی را در آن بریزید تا نمک اضافی را به خود جذب کند.
- پوره خام آن با شیر ماسک خوبی برای پوست شماست.
- اگر پوست سیب زمینی را در کتری جرم گرفته بجوشانید قشر آهکی را بر طرف می‌کند.
- برای بر طرف کردن سم سولانین آن، می‌توانید آن را در آب و سرکه بپزید و آب پخت را دور بریزید.
یک نکته مهم:
جوانه زدن سیب زمینی باعث افزایش سولانین شده و مصرف زیاد آن موجب مسمومیت می‌شود. پس جوانه‌ها و قسمتهای سبز زیر پوست را کاملاً جدا کنید.
بهترین روش نگهداری سیب زمینی در منزل:
آن را در حجم کم در جعبه‌های چوبی که از کف انبار یا محل نگهداری ۴۰ سانتی‌متر فاصله داشته باشد قرار دهید. دمای محل نگهداری بهتر است ۴ درجه بالای صفر و نیز تاریک باشد که از جوانه زدن آن جلوگیری شود.
منبع: تبيان
سیب زمینی یک گیاه یک ساله است که ما از غده‌های موجود در ریشه آن استفاده می‌کنیم. زادگاه اولیه آن در آمریکای جنوبی بوده و اولین بار توسط میرزا ملکُم خان به ایران آورده شده است، برای همین در ابتدا به آن «آلو ملکُم» می‌گفتند و اکنون هم در بعضی شهرهای ایران سیب زمینی را بنام آلو می‌شناسند.
سیب زمینی غنی از بتاکاروتن (پیش ساز ویتامین A) است که وقتی پخته می‌شود به آسانی جذب می‌شود.
ساقه و برگ‌های سیب زمینی حاوی سمی بنام سولانین است، بنابراین نباید آن را مصرف کرد، ولی جوشانده رقیق شده همین برگ‌ها را به عنوان ماده خواب آور و آرامش دهنده اعصاب استفاده می‌کنند.
مهم‌ترین ماده اصلی موجود در سیب زمینی نشاسته است که معمولاً ۹ تا ۲۵ درصد آن را تشکیل می‌دهد، از این رو برای تامین انرژی ماده مفیدی است که نسبت به غلات کمتر تحت تاثیر آفات قرار می‌گیرد و پرورش آن آسان‌تر است. امروزه روسیه و آلمان بزرگ‌ترین تولید کنندگان سیب زمینی هستند.
سیب زمینی تقویت کننده قلب، محکم کننده لثه، مسکن درد و زخم معده است.
سیب زمینی در بین سبزیجات حاوی ویتامین C بالایی است و هر ۱۰۰ گرم سیب زمینی ۲۰ تا ۲۵ میلی گرم ویتامین C دارد و برای تامین ویتامین C مورد نیاز برای جلوگیری از خونریزی لثه مفید است، ولی نکته بسیار مهم این است که در اثر ماندن در انبار و پخت نامناسب مقدار زیادی از ویتامین C آن به هدر می‌رود. برای اینکه سیب زمینی ویتامین C کمتری را از دست بدهد، سعی کنید آن را در مقدارهای کم خریداری و نگهداری کنید و آن را با پوست بپزید. برای پخت، اول آب را در ظرف جوش بیاورید. بعد سیب زمینی‌ها را در آن بیاندازید و پس از پخت آن‌ها را از آب خارج کنید و نگذارید در آب گرم بمانند. سیب زمینی علاوه بر ویتامینC حاوی مواد مفید دیگری مثل پتاسیم، فسفر، آهن و منیزیم است.
سیب زمینی پخته شده یا کباب شده با پوست، بیشترین مقدار ویتامین‌ها را داراست.
سیب زمینی حاوی مقدار زیادی ویتامین B۶ است. یک فنجان سیب زمینی پخته ۲۱ درصد B۶ مورد نیاز روزانه شما را تامین می‌کند. می‌دانید که بسیاری از آنزیم‌های بدن خصوصاً آنهایی که در تبدیلات پروتئینی درگیر هستند به B۶ محتاج هستند، در نتیجه برای تولید سلول‌های جدید احتیاج به B۶ داریم. B۶ برای ورزشکاران بسیار حیاتی است و به آمادگی و بازسازی بدنشان کمک می‌کند. پس بهتر است حتماً در رژیمشان از آن استفاده کنند. B۶ در جلوگیری از سرطان نیز مفید است. پس بهتر است بزرگسالان و افراد مسن حداقل هفته‌ای یک بار سیب زمینی را جایگزین دیگر مواد نشاسته‌ای کنند.
جدول متوسط مواد مغذی موجود در سیب زمینی بر حسب درصد
ماده مغذی مقدار (درصد)
آب ۸/۷۷
پروتئین ۱/۲
چربی ۱/۰
سلولز ۵/۰
نشاسته و قند ۵/۱۸
خاکس‌تر و مواد معدنی ۱
ویتامین C ۲۵ میلی گرم در ۱۰۰ گرم
پخت آن بصورت تنوری و کباب شده موجب حفظ خاصیت سیب زمینی می‌شود، ولی تهیه آن بصورت سرخ کرده و چیپس که در کشور ما معمول است بد‌ترین نوع پخت این ماده غذایی مفید است. خوردن این شکل سیب زمینی برای اطفال مضر است و برای بزرگسالان نیز به دلیل روغن زیاد مشکل زاست، مگر با توری روغن آن کاملاً جدا شود.
سایر خواص سیب زمینی:
- سیب زمینی ادرار را زیاد می‌کند، در نتیجه برای کلیه و مثانه مفید است.
- سیب زمینی حاوی آنزیم‌هایی است که برای التیام زخم‌های معده بسیار مفید است و برای تسکین مواضع متورم خارجی، پخته آن را گرم بر روی محل آسیب دیده می‌گذارند که موجب التیام خواهد شد.
- ضماد خام آن را روی محل سوختگی و پلک ورم کرده می‌گذارند (البته باید کاملاً استریل باشد) و بسیار تسکین دهنده است.
چند نکته خانه داری در مورد سیب زمینی:
- اگر خورشت یا آش شما کمی شور شد، تکه‌های سیب زمینی را در آن بریزید تا نمک اضافی را به خود جذب کند.
- پوره خام آن با شیر ماسک خوبی برای پوست شماست.
- اگر پوست سیب زمینی را در کتری جرم گرفته بجوشانید قشر آهکی را بر طرف می‌کند.
- برای بر طرف کردن سم سولانین آن، می‌توانید آن را در آب و سرکه بپزید و آب پخت را دور بریزید.
یک نکته مهم:
جوانه زدن سیب زمینی باعث افزایش سولانین شده و مصرف زیاد آن موجب مسمومیت می‌شود. پس جوانه‌ها و قسمتهای سبز زیر پوست را کاملاً جدا کنید.
بهترین روش نگهداری سیب زمینی در منزل:
آن را در حجم کم در جعبه‌های چوبی که از کف انبار یا محل نگهداری ۴۰ سانتی‌متر فاصله داشته باشد قرار دهید. دمای محل نگهداری بهتر است ۴ درجه بالای صفر و نیز تاریک باشد که از جوانه زدن آن جلوگیری شود.
منبع: تبيان
